KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER;
I. GİRİŞ
Makalemizin konusu vergi kanunlarına göre kabul edilmeyen giderler, yani KKEG’lerdir. Her işletme dönem sonlarında Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’ne uyarınca kayıt yaptığı muhasebe hesap planına göre bilançosunu hazırlamaktadır. Ancak, Mali İdare (adı üstünde) “vergi”nin mali kar üzerinden hesaplanmasını istemektedir. Dolayısıyla, vergi kanunlarına göre kabul edilmeyen giderlerin (KKEG) ticari kara ilave yapılması ayrıca muhasebe kayıtlarının “kabul edilmeyen giderlerin” de izlenmesine imkan verecek şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.
II. VERGİ MEVZUATINDA KKEG
KKEG’nin düzenlendiği kanunlar:
- 5520 sayılı KVK 11. Md.
- 193 sayılı GVK 41. Md.
- 213 sayılı VUK Maddeleri
- 3065 sayılı KDVK M.30/ d bendi
- 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu Md.leri
- 197 sayılı MTV Maddeleri
- 5510 sayılı SGK 88. Md.
- Diğer Kanun ve Maddeleri
A- Kurumlar Vergisi Kanunu’nda KKEG
Kurum kazancının tespitinde aşağıdaki indirimlerin yapılması kabul edilmez:
- Öz sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler.
- Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler.
- Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar.
- Her ne şekilde ve ne isimle olursa olsun ayrılan yedek akçeler (Türk Ticaret Kanununa, kurumların kuruluş kanunlarına, tüzüklerine, ana statülerine veya sözleşmelerine göre safî kazançlardan ayırdıkları tüm yedek akçeler ile Bankacılık Kanununa göre bankaların ayırdıkları genel karşılıklar dahil).
- Bu Kanuna göre hesaplanan kurumlar vergisi ile her türlü para cezaları, vergi cezaları, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler ile Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri.
- Kanunlarla veya kanunların verdiği yetkiye dayanılarak tespit edilen hadler saklı kalmak kaydıyla, menkul kıymetlerin itibarî değerlerinin altında ihracından doğan zararlar ile bu menkul kıymetlere ilişkin olarak ödenen komisyonlar ve benzeri her türlü giderler.
- Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan; yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz taşıtları ile uçak, helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ve amortismanları.
- Sözleşmelerde ceza şartı olarak konulan tazminatlar hariç olmak üzere kurumun kendisinin, ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanlarının suçlarından doğan maddî ve manevî zarar tazminat giderleri.
- Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddî ve manevî zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri.
- Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin % 50'si. Bakanlar Kurulu bu oranı % 100'e kadar artırmaya veya sıfıra kadar indirmeye yetkilidir.
- (6322 sayılı kanunun 37.maddesiyle eklenen bent; Yürürlük 01.01.2013)
Kredi kuruluşları, finansal kuruluşlar, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri dışında, kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10'unu aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan kısmı. Belirlenecek oranı sektörler itibarıyla farklılaştırmaya Bakanlar Kurulu, bendin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
B- Gelir Vergisi Kanunu’nda KKEG
Aşağıda yazılı ödemelerin gider olarak indirilmesi kabul olunmaz.
- Teşebbüs sahibi ile eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar veya aynen aldıkları sair değerler (Aynen alınan değerler emsal bedeli ile değerlenerek teşebbüs sahibinin çektiklerine ilave olunur.)
- Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine, küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, ikramiyeler, komisyonlar ve tazminatlar;
- Teşebbüs sahibinin işletmeye koyduğu sermaye için yürütülecek faizler;
- Teşebbüs sahibinin, eşinin ve küçük çocuklarının işletmede cari hesap veya diğer şekillerdeki alacakları üzerinden yürütülecek faizler;
- (5615 sayılı kanunun 3 üncü maddesiyle eklenen bent Yürürlük; 1/1/2007 tarihinden geçerli olmak üzere 04.04.2007) Bu fıkranın 1 ilâ 4 numaralı bentlerinde yazılı olan işlemler hariç olmak üzere, teşebbüs sahibinin, ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit edilen bedel veya fiyatlar üzerinden mal veya hizmet alım ya da satımında bulunması halinde, emsallere uygun bedel veya fiyatlar ile teşebbüs sahibince uygulanmış bedel veya fiyat arasındaki işletme aleyhine oluşan farklar işletmeden çekilmiş sayılır.
- Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile teşebbüs sahibinin suçlarından doğan tazminatlar (Akitlerde ceza şartı olarak derpiş edilen tazminatlar, cezai mahiyette tazminat sayılmaz.)
- (3571 sayılı Kanunun 8'inci maddesiyle eklenen bent) Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklâm giderlerinin % 50'si (90/1081 sayılı B.K.K. ile (0) sıfır) (Bakanlar Kurulu, bu oranı % 100'e kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye yetkilidir).
- (4008 sayılı Kanunun 25'inci maddesiyle eklenen bent Yürürlük; 1.1.1995) Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz, uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları;
- (6322 sayılı kanunun 6.maddesiyle düzenlenen bent; Yürürlük 15.06.2012) Kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10'unu aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan kısmı.
- (4756 sayılı Kanunun 28 inci maddesiyle eklenen bent Yürürlük; 21.05.2002) Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddî ve manevî zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri.
Bu maddenin uygulanmasında, kollektif şirketlerin ortakları ile adi ve eshamlı komandit şirketlerin komandite ortakları teşebbüs sahibi sayılır.
C- Vergi Usul Kanunu’nda KKEG
Vergi Usul Kanunu’na aykırı giderlerden; amortismanlar, karşılıklar, reeskontlar vb. giderlerin de KKEG olarak dikkate alınması gerekmektedir.
D- Katma Değer Vergisi Kanunu’nda KKEG
Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre; kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen Katma Değer Vergisi de KKEG olarak dikkate alınmalıdır.
E- Gider Vergileri Kanunu’nda KKEG
6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu’nun 39. Md.sinde: “Bu vergi, Katma Değer Vergisi matrahına dahil edilmez, Gelir ve Kurumlar Vergisi uygulamasında gider kaydedilmez ve hiçbir vergiden mahsup edilmez.” denilmektedir. Dolayısıyla telefon vb. iletişim hizmetlerine ilişkin faturalarda yer alan Özel İletişim Vergisi de KKEG olarak dikkate alınmalıdır.
F- Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nda KKEG
197 sayılı MTV Kanunu’nun 14. Md.sinde “Bu kanuna bağlı (I) ve (IV) sayılı tarifelerde yer alan taşıtlardan (Ticari maksatla kullanılan uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç) alınan vergi ve cezalar ile gecikme zamları, Gelir ve Kurumlar Vergisinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.” denilmektedir. Dolayısıyla bu ve buna benzer ödemeler de KKEG olarak dikkate alınmalıdır.
G- 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 88. Md.sinde “Kuruma fiilen ödenmeyen prim tutarları, gelir vergisi ve kurumlar vergisi uygulamasında gider yazılamaz.” denilmektedir. Yıl içinde ödenmeyen SGK prim borçları gider yazılamaz, ancak ödendiği yıl Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nde “Diğer İndirimler” satırında gösterilmek kaydıyla, indirime tabi tutulabilir.
III. KKEG’LERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
Kurumlar Vergisi ve Geçici Vergi Beyanname ekinde Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin detay tablosuna yer verme zorunluluğu getirilmiş ve 2013 yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nde ilk kez uygulanmıştır. Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda muhasebe kayıtlarında, ilk önce ilgili Gider Yerine ait hesaba(730,740,750,760,770,780 vb.), aynı yada ayrı bir kayıt içerisinde de Nazım Hesaplara yer verilerek KKEG’nin ayrıntılı olarak kayıt edilmesi gerekmektedir. Hatta; Nazım Hesaplar, Kurumlar Vergisi ve Geçici Vergi ekinde yer alan detay tablodaki başlıklara göre açılırsa, dönem sonunda detay tablo ile zaman kaybedilmeyeceği ve matraha hatalı ilave yapma riski ile karşı karşıya kalınmayacağı kanaatindeyiz.
Buna Göre Açılması Önerilen Hesaplar:
900 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler
900.01 KVK m.11 hükümlerine göre kabul edilmeyen giderler
900.02 VUK Hükümlerine Aykırı Olarak Ayrılan Karşılıklar
900.03 VUK Hükümlerine Aykırı Olarak Ayrılan Reeskontlar
900.04 VUK Hükümlerine Aykırı Olarak Ayrılan Amortismanlar
900.05 5510 Sayılı Kanun M.88 Kapsamındaki KKEG
900.06 Bağış ve Yardımlar
900.07 GVK M.75 Uyarınca YK Üyelerine Ödenen Kar Payları
900.08 KDVK M.30/d Uyarınca İndirilemeyen KDV
900.09 6802 Sayılı Gider Vergileri Kanunu Uyarınca Gider Yazılan ÖİV
900.10 MTV Kanunu M.14 Uyarınca Gider Kaydedilen MTV
900.11 İstisna Faaliyetlerden/İşlemlerden Doğan Zararlar
900.12 Diğer KKEG
901 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (aynı şekilde karşı hesaplar)
IV. SONUÇ
Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda kayıtlar yapılırsa; Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin takip edilmesi, sınıflandırılması ve matraha doğru rakamın ilave edilmesi sağlanabilir. KKEG içeren her işlemin muhasebe kaydı yapılırken, mutlaka eş zamanlı 900’lü hesap kaydı da yapılmalıdır. Özellikle ayrı bir kayıt yapmaktan ziyade, aynı kaydın içinde KKEG kaydının da yer alması kontrol açısından önem arz etmektedir. Ayrıca, bu kayıtların yukarıdaki sınıflandırmaya göre yapılması, beyanname düzenleme esnasında daha hızlı ve güvenilir bir KKEG tablosu oluşturulmasına imkan sağlayacaktır.
Hakan Elma
SMMM-Denetçi
Nazım ÖZ YMM. LTD. ŞTİ.
